Aşıda Soğuk Zincirin Önemi Dikkat Çekiyor

Aşı ve antiserumlar biyolojik ürünler (ADR6.2) sınıfında, belirli sıcaklık aralığında saklanması gereken, ışığa, ısınmaya ve donmaya hassas, üretimi sonrasında son kullanıcıya ulaşıncaya kadar ürüne ait stabilite testlerinde belirtilen sıcaklık ve şartlar altında son kullanım tarihine kadar stabil olan biyolojik ürünlerdir. Aşılar ve antiserumlar genellikle +2°C ile +8°C arasında muhafaza edilmekle birlikte özel saklama koşulu olan aşılar da bulunmaktadır.

Soğuk zincir; aşıların ve antiserumların etkinliğini üretiminden kişiye uygulanana kadar koruyan ve ihtiyacı olanlara yeterli miktarda etkin aşının ulaşmasını sağlayan, aşıların uygun ortam, sıcaklık ve şartlarda tutularak dağıtıldığı insan ve malzemeden oluşan sistemdir. Kullanılan aşılar etkin değilse %100 aşılama hızlarına ulaşılsa bile bağışık bir toplum oluşturma hedefine ulaşılamayacaktır. Bu nedenle soğuk zincir bağışıklama programının en önemli bileşenidir. 

TÜRKİYE'DE SOĞUK ZİNCİR KAPASİTESİ

Aşı ve antiserumların lojistik yönetimi denildiğinde yapılan işleri birkaç farklı yönden ele alarak sınıflandırabilmek mümkündür. Tatbik edildiği düzey ve etki alanı açısından değerlendirildiğinde “Ulusal Düzey” ve “İl Düzeyi” olarak ayrıştırılmaktadır. Bu düzeylerde gerçekleştirilen farklı operasyonel işlemler ve takip standartları mevcuttur. Ayrıca yapılan işlemler göz önüne alındığında;
•Planlama ve Tedarik
•Depolama ve Dağıtım
•Soğuk Zincir, İzleme ve Değerlendirme
•Aşı Güvenliği ve Kalite Yönetimi olarak alt birimlere ayrılmaktadır.

Türkiye’de koruyucu sağlık hizmetlerinde kullanılan aşı, antiserum, enjektör ve taşıma kabı gibi soğuk zincir malzemelerinin lojistik yönetimi, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Dairesi Başkanlığı Aşı/Antiserum Lojistik Birimi tarafından yürütülmektedir. 

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün Ankara’da 35.000 m3 büyüklüğünde soğuk hava deposu mevcuttur. Yıllık yaklaşık 80 milyon aşı ve antiserum depolanması, dağıtımı ve devridaimi gerçekleştirilmektedir. Frigorifik olarak düzenlenmiş, soğutmanın yanında ısıtma olanağına (kışın eksi derecelerde) sahip 8 kamyon ve 2 tır mevcuttur. 

Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP) Genelgesi’nde tanımlandığı üzere, merkez depomuzdan 81 ilimize en az üç ayda bir yani yılda dört kez olacak şekilde dağıtım planlanmaktadır. Bunun dışında salgın, göç veya sınır ötesi gereksinim gibi acil ihtiyaçlar veya tüketimde yaşanan beklenmedik değişiklikler neticesinde ek seferler planlanmaktadır. Aşı ve antiserum sevkiyatları merkezden illere olabileceği gibi ihtiyaç durumunda illerden merkeze de iki yönlü şekilde gerçekleştirilebilmektedir.

Sevkiyatlar esnasında soğuk zincir sorumlusu olarak her bir araç için en az bir sağlık memuru görevlendirilmektedir. Soğuk zincir sorumluları, aşı ve antiserumların merkez depomuzdan çıkıp illere teslim edilene kadar her aşamada aşının güvenliği ile mesuldür. Bu özverili çalışma biyolojik ürünlerin hassasiyetini korumada gerçekleştirilen en önemli müdahalelerden görülmektedir.

•2007 yıl sonu itibarıyla her ilimizde en az bir aşı deposu bulunmaktadır. 
•2020 yılı itibarıyla Türkiye geneli yapımları tamamlanmış 360’tan fazla soğuk hava depomuz bulunmaktadır.
•Merkezden illerimize tek seferde yaklaşık 600 m3’lük dağıtım kapasitesi mevcuttur.
•İllerimizde 1 m3, 8 m3, 13 m3 ve 30 m3 olmak üzere toplamda 220’nin üzerinde aşı nakil aracımız bulunmaktadır.