Sakarya Savaşı'nın 100.Yılı.. Melhame-i Kübra ve Kurtuluş Mücadelemiz

Sakarya Meydan Muharebesi’nin 100. Yıl dönümü. 23 Ağustos 1921’in yıldönümünde Başkomutan Mustafa Kemal, silah arkadaşları, şehit ve gazilerimize şükranlarımızı sunuyor ve ruhlarına rahmet diliyoruz. Sakarya Savaşı, tarihimiz içinde büyük bir zafer, bağımsızlığımızı kazanmamızdaki en önemli olaylardan biri.

Sakarya Savaşı öncesindeki durum şöyledir; Birinci ve İkinci İnönü Muharebelerinde yenik duruma düşen Yunanlılar, Kütahya-Eskişehir Muharebelerindeki (10 – 24 Temmuz 1921) başarılarından elde ettikleri moral ve İngilizlerin de teşvikiyle bir kez daha savaşa hazırlanmışlardır.

Ordunun Kütahya Eskişehir Savaşı’ndan sonra geniş bir arazi kesimini düşmana bırakarak Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi, kamuoyunda ciddi bir moral bozukluğu yaratır ve bu durum TBMM’de de çok sert tartışmalara neden olur. Mecliste uzun süren görüşmelerden sonra Mustafa Kemal Paşa TBMM’de kabul edilen 144 sayılı kanunla üç ay süre ile Başkomutan unvanını ve yetkisini alır.  Mustafa Kemal Paşa, meclis tarafından olağanüstü şartlar göz edilerek verilen geniş yetkilere dayanarak 7-8 Ağustos 1921’de “Tekâlifi Milliye Emirleri”ni yayımlar.

Diğer adıyla Milli Yükümlülükler Buyrukları olan bu emirlerle İngilizlerin desteklediği Yunan ordusunun karşısında durabilmek gayesiyle halktan daha sonra geri verilmek kaidesiyle toplanan malzemelerle orduyu silah, malzeme ve araç-gereç bakımından güçlendirmeye ve daha çok asker alımı yapılmaya çalışılmıştır.

Zira ekonomik olarak güçsüz Osmanlı Balkan Savaşlarından sonra 1.Dünya Savaşı’ndan da yenik ayrılmış ve Mondros Ateşkesinden sonra Türk ordularının büyük çoğunluğu dağıtılmıştır. Sakarya Meydan Muharebesinde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa’dır. Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’dır ve karargahı Ankara civarında arka destek konumundadır.

Bu savaşa kadar savunmalar; orduların bir hat üzerinde yerleştirilmesi, bu hatta başarılı olunamazsa hep birlikte geride başka bir hatta çekinilmesi biçiminde cereyan etmiştir.

Ancak Mustafa Kemal Paşa, 26 Ağustos 1921’de “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır.” emrini verir. Böylece hat taktiği bırakılarak topyekun savaşa girişilmiş, çekilmek zorunda kalan birliklerin tutunabildikleri ilk yerde savunmaya devam etmeleri, diğerlerinin ise bulundukları mevzileri bırakmamaları sağlanmıştır. Dünya tarihinde ilk kez topyekun savaş yöntemini Mustafa Kemal bu savaşta uygulamıştır.

Mustafa Kemal Paşa bu muharebeyi “Sakarya Melhame-i Kübrası” yani “Sakarya kan gölü, Sakarya kıyameti” olarak adlandırmıştır. Ayrıca 7’si Tümen Komutanı olmak üzere 350 civarında subay şehit düştüğü için "Subaylar Savaşı" olarak da anılmaktadır.

 Aralıksız 22 gün 22 gece süren ve dünya tarihinin en uzun süren meydan muharebesi olan Sakarya Meydan Muharebesi, 13 Eylül’e kadar devam etmiş ve Yunanlıların Sakarya Nehri’nin batısına atılmasıyla sona ermiştir. Bu zaferle Türk ordusunun 1683’teki 2. Viyana Bozgunu’ndan bu yana devam eden Avrupa karşısındaki geri çekilişi sona ermiş, Türkler taarruz konumuna geçmiştir.

Sakarya zaferinin etkisiyle Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalanmış ve Güney Cephesi kapanmıştır. İtalyanlar Anadolu’dan çekilmiştir. Sovyet devletleri ile Kars Antlaşması imzalanmış ve Doğu sınırımız kesinleşmiştir. İngilizlerin Yunanlılara olan güveni sarsılmış, Büyük Taarruz öncesinde kurtuluş mücadelesi veren Anadolu halkı bağımsızlığa olan inancını tazelemiştir.

Kaynaklar:
Tarih Bilgisi, Data Yayınları, 2020
Atatürk Ansiklopedisi