Orman Yangınları: 2023 Yılı, AB'de Bu Yüzyılın En Kötüleri Arasında Yer Aldı

Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi (JRC) tarafından yayınlanan Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki Orman Yangınları Ön Raporuna göre 2023 yılının yaz aylarında yanan alanlarda keskin bir artış kaydedildi ve bu artış çoğunlukla Akdeniz bölgesini etkiledi. Toplam yanan yüzey alanına göre 2023 yılı, 2000'den bu yana en kötü dördüncü yıl oldu.

Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) tarafından rapor edilen 2023'teki yanmış alanların boyutu. Sarı noktalar 100 hektara kadar olan alanları, turuncu noktalar 500 hektara kadar olan alanları, pembe noktalar 1000 hektara kadar olan alanları, kırmızı noktalar 5000 hektara kadar olan alanları, mor noktalar ise 5000 hektarın üzerindeki alanları ifade etmektedir.

Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki Orman Yangınları 2023 İlerleme raporuna göre, 2023 yılında AB'de Lüksemburg'un yaklaşık iki katı büyüklüğünde, yarım milyon (504.002) hektardan fazla bir alan yandı. 2024'te şu ana kadar yılın bu zamanındaki ortalama yangın sayısı neredeyse iki katına çıktı, ancak yanan alanlar açısından büyük bir etki yaşanmadı.

Rapor, 2000 yılından bu yana Avrupa ve komşu bölgelerdeki orman yangınlarını haritalandıran, JRC tarafından yönetilen Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi (EFFIS) tarafından sağlanan verilere dayanıyor.

2023 yılı için farklı bitki örtüsü türlerine göre yapılan analizler, toplam yanan alanın %37'sinin çalılar ve sklerofil bitki örtüsüyle kaplı olduğunu, %26'sının (120.000 hektar) ise ormanlardan oluştuğunu göstermektedir.

Yangınlar çevreye ciddi zarar verdi ve EFFIS'in tahminine göre bir yılda AB'deki uluslararası havacılıktan kaynaklanan tüm emisyonların neredeyse üçte birine eşdeğer olan yaklaşık 20 megaton (Mt) CO₂ emisyonu üretti.

2023 yangın sezonu Şubat ve Mart aylarında normalden daha fazla yangınla başladı ve bunun sonucunda AB'de 100.000 hektardan fazla alan yandı. Mart ve Mayıs gibi erken bir tarihte İspanya'da bazı büyük yangınlar meydana geldi. Ancak kontrol edilemeyen yangın faaliyetleri, Akdeniz bölgesinde yangın tehlikesi koşullarının kritik hale geldiği yaz aylarında gerçekten zirveye ulaştı.

Yıl sonu itibarıyla, EFFIS tarafından haritalanan yanmış alanın kapsamı 504.002 hektara ulaşarak, bu yüzyılın en kötü üç yılı olan 2017 (988427 ha), 2022 (837212 ha) ve 2007 (588388 ha) yıllarını takip etti.

Yüksek yangın tehlikesi koşulları (kuru toprak, düşük nem ve yüksek rüzgarlar) kontrol edilemeyen yangınların tutuşmasını ve bazen mega yangınlar olarak da adlandırılan potansiyel olarak kritik kontrol edilemeyen yangın olaylarına yol açacak şekilde yayılmasını kolaylaştırır. Bu yangınların yanma yoğunluğu, geleneksel havadan yangın söndürme tekniklerinin etkinliğini engellemektedir ve bu durum, yangın tehlikesi koşulları iyileşene ve karadaki yangın söndürme ekiplerinin müdahalesine izin verene kadar yangınları kontrol altına alamamaktadır.

Aslında 2023 yılı, Avrupa'da 1980'lerden bu yana meydana gelen en büyük yangına tanık oldu. 19 Ağustos'ta Dedeağaç (Yunanistan) yakınlarında tutuşan yangın, 96.000 hektardan fazla alanın yanmasına ve çok sayıda insan kaybına neden oldu. Bu tür şiddetli orman yangını olaylarının meydana gelmesi, iklim değişikliği altındaki çok yüksek ve aşırı orman yangını tehlikesi koşullarıyla ilgilidir.

Bununla birlikte, bu tür orman yangınlarını önlemenin yolları da vardır; örneğin bitki örtüsü yönetimi gibi doğaya dayalı çözümler kullanmak, orman yangını erken uyarı sistemlerini kullanarak hazırlıklılığı artırmak ve AB Sivil Koruma Yönetmeliği aracılığıyla sağlanan etkili yangınla mücadele araçlarını kullanmaya hazır olmak. Koruma Mekanizması (UCPM) ve AB ülkelerinde yangın yönetimi hizmetleri.

Küresel ölçekte 2023 yılı, dünyanın pek çok bölgesinde, özellikle de tahmin edilen yanmış alanın 18 milyon hektarın (Portekiz'in kabaca iki katı) üzerinde olduğu Kanada'da benzeri görülmemiş orman yangınlarıyla damgasını vurdu.

2024 yılının ilk verileri neyi gösteriyor?

2024 yılında, dünyanın birçok yerinde kontrol edilemeyen yangınların alevlenmesine ve yayılmasına neden olabilecek kuraklık ve yüksek sıcaklıklar yeniden kaydediliyor. Copernicus İklim Değişikliği Servisi, Şubat 2024'ün kaydedilen en sıcak ay olduğunu ve art arda dokuzuncu en sıcak ay olduğunu bildirdi. Avrupa'da birçok bölgede, özellikle de İber yarımadasının kuzey bölgelerindeki dağ sıralarında orman yangınları kaydedildi.

Mart ortasına gelindiğinde, AB'de yılın bu dönemindeki ortalama 645'in üzerinde çok sayıda yangın (1227) EFFIS tarafından haritalandı, ancak bunların yanan alanlar açısından büyük bir etkisi olmadı.

Arka plan

Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki Orman Yangınları 2023 İlerleme Raporu, AB'deki duruma vurgu yaparak, orman yangınlarının hangi koşullar altında geliştiğini ve pan-Avrupa topraklarındaki etkilerini anlatıyor. Bu rapor, bir önceki yılın yangın kampanyasına ilişkin veri ve bilgilere erişimi kolaylaştırmak amacıyla Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi (JRC) tarafından düzenli olarak yayınlanmaktadır.

Bu rapor, şu anda 40 ülkeyi bir araya getiren EFFIS ağının ülkelerindeki orman yangını idareleri tarafından sağlanan bireysel bölümleri içerecek olan Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki Orman Yangınları yıllık raporunun yayınlanmasından önce mevcuttur ve bu yılın ekim ayında yayınlanacaktır.

Kaynak

JRC